Zagrożenie wybuchem w myśl polskich przepisów jest to możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych w różnych warunkach mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon (takiego jak iskra, łuk elektryczny, wysoka temperatura, itp.) wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia.
Wśród wymaganej prawnie dokumentacji określającej zagrożenie wybuchowe, właściciele lub zarządcy budynków i obiektów w przypadku gdy przetwarzają lub wykorzystują w procesie technologicznym wspomniane materiały muszą wykonać lub sporządzić:
- Ocenę zagrożenia wybuchem,
- Dokument zabezpieczenia stanowiska pracy przed wybuchem.
Zagrożenia wybuchowe stanowią wielkie niebezpieczeństwo dla ludzi i mienia. Niebezpieczeństwo to spowodowane jest rozmiarem skutków jakie powstają w wyniku wybuchu (ofiary śmiertelne, zniszczenia budynków). Dlatego stosowne przepisy narzucają dokonania oceny zagrożenia wybuchem, która stanowi analizę zagrożeń wybuchowych w obiekcie spowodowaną przez wykorzystywane w procesie technologicznym substancje palne, które mogą tworzyć mieszaniny wybuchowe. Obejmuje ona wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon.
Ocena zagrożenia wybuchem może być integralną częścią Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, bądź stanowić odrębny dokument. Do sporządzenia oceny wykorzystujemy aktualne przepisy oraz normy a także bazy danych na temat substancji niebezpiecznych.
Wejście Polski do Unii Europejskiej wprowadziło sytuację, w której krajowe przepisy – również te regulujące bezpieczeństwo – muszą zostać przystosowane do przepisów unijnych. Jednym z aspektów tego dostosowania jest konieczność sporządzenia Dokumentu zabezpieczenia stanowiska pracy przed wybuchem. Konieczność ta wynika z Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 roku w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa. Zapisy tego rozporządzenia nawiązują do obowiązujących w UE Dyrektyw. Dokument taki zawiera informację o identyfikacji atmosfer wybuchowych oraz ocenę ryzyka wystąpienia wybuchu, informację o podjętych środkach zapobiegających wystąpieniu zagrożeń wybuchem, deklaracje, że stanowiska pracy i narzędzia pracy, a także urządzenia zabezpieczające i alarmujące są zaprojektowane, używane i konserwowane z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa.